Kim są psycholog, psychiatra, psychoterapeuta, psychoanalityk?

W celu diagnozy osobowości, konsultacji lub uzyskania krótkoterminowego wsparcia warto udać się do psychologa. Jeśli podejrzewamy, że cierpimy na depresję, chorobę afektywną dwubiegunową, zaburzenia psychotyczne lub nasze dolegliwości doskwierają nam na tyle, że mocno zakłócają nasze funkcjonowanie i nie jesteśmy w stanie np. chodzić do pracy, wówczas warto udać się do lekarza psychiatry.

Jeśli czujemy, że cierpienie jest duże, ale poradzimy sobie bez farmakoterapii, wówczas „metodą z wyboru” jest psychoterapia. Zdarza się też, że to lekarz psychiatra kieruje pacjenta lub pacjentkę na psychoterapię, wierząc, że dzięki połączeniu farmakoterapii i psychoterapii leczenie przyniesie znacznie większą i długoterminową korzyść.

O tym, kto może potrzebować psychoterapii, pisałam tutaj. O tym, w jakich sytuacjach psychoterapia indywidualna może okazać się szczególnie pomocna, można przeczytać tutaj. Z kolei artykuł o psychoterapii grupowej psychoanalitycznej znajduje się tutaj.

W infografice przedstawiam skrótowo, jakie wykształcenie i kompetencje mają osoby pełniące zawód psychologa, psychiatry, psychoterapeuty i psychoanalityka.

kimsa-3

Co to jest superwizja?

therapist-client-2Z perspektywy czasu coraz trudniej mi wyobrazić sobie własną praktykę terapeutyczną bez superwizji. Superwizje nie tylko pomagają mi spojrzeć szerzej i dostrzec więcej niuansów w kontekście pracy z danym pacjentem lub pacjentką. Często superwizor jest osobą, która przede wszystkim dobrze rozumie, z własnego doświadczenia, specyfikę pracy psychoterapeuty i może udzielić wsparcia – zwłaszcza wtedy, gdy zdarzają się w naszej pracy sytuacje trudne, obciążające emocjonalnie, budzące wątpliwości.

A zatem co to jest superwizja, kim jest superwizor, i dlaczego jest to ważne, by pracować pod superwizją?

Superwizja to regularne spotkania psychoterapeuty ze specjalistą znacznie bardziej doświadczonym, posiadającym specjalne kwalifikacje – certyfikat superwizora. Spotkania te służą zapewnieniu jak najwyższej jakości usług terapeutycznych, pomagają terapeucie lepiej wspierać pacjentów. Psychoterapeuta podczas superwizji omawia swoją pracę terapeutyczną, rozważa własne odczucia czy obawy dotyczące procesu psychoterapii. Superwizja pozwala też zweryfikować hipotezy dotyczące przyczyn i charakteru trudności, z jakimi pacjent lub pacjentka zgłaszają się do gabinetu psychoterapeuty. Dzięki udziałowi w superwizji praca terapeuty podlega stałej kontroli (supervision w dosłownym tłumaczeniu oznacza nadzór), ale też psychoterapeuta otrzymuje cenne wsparcie i zrozumienie. Z superwizji powinni korzystać wszyscy terapeuci, nie tylko w okresie szkolenia.

Zdarzało się, że moi pacjenci niepokoili się, że superwizja w jakimś stopniu zagraża poufności naszych spotkań. W procesie superwizji najważniejsze jest – tak samo jak podczas spotkań psychoterapeuty z pacjentem – przestrzeganie zasad etyki zawodowej. Superwizor nie ma dostępu do danych osobowych pacjentów, nie zna ich personaliów ani innych danych pozwalających zidentyfikować pacjenta lub pacjentkę. Tak jak wszystkich psychoterapeutów również superwizora obowiązuje tajemnica zawodowa.

Kiedy pierwszy raz wybieramy się do terapeuty, warto sprawdzić, jakie ma wykształcenie i kwalifikacje do prowadzenia psychoterapii, ale także to, czy pracuje pod superwizją. To dla nas ważna informacja i zapewnienie o tym, że trafimy do specjalisty, dla którego najważniejsze jest dobro pacjenta oraz jak najwyższa jakość prowadzonej terapii.

Ilustracja: Guy Shennan

12 cech dobrego terapeuty

Jakie cechy świadczą o tym, że mój psychoterapeuta to dobry terapeuta? Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA) od lat analizuje badania, które oceniają skuteczność i opłacalność (cost-effectiveness) psychoterapii. Wyniki tych badań oraz szerszych analiz potwierdzają, że psychoterapia jest skuteczna w 75% do 80%. W 2011 roku dr Bruce Wampold przeanalizował także 12 specyficznych czynników związanych z samą osobą psychoterapeuty, które sprawiają, że terapia jest skuteczna. Oto one:

12cech-3

Co to jest psychoterapia psychodynamiczna?

13553307185_6deea1d4a5_bWspółcześnie wyróżnia się cztery główne nurty w psychoterapii: psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny, humanistyczny oraz systemowy. Podejścia te różnią się zazwyczaj metodą pracy z pacjentem, czasem także podstawowymi założeniami.

Psychoterapia psychodynamiczna to unowocześniona wersja psychoanalizy, czyli metody leczenia za pomocą rozmowy, w oparciu o założenie, że naszym życiem rządzą nie do końca uświadomione procesy i wewnętrzne konflikty. Celem terapii psychodynamicznej jest pomoc w rozumieniu swoich doświadczeń oraz odpowiedź na pytanie, z czego wynikają trudności.

W konsekwencji, dzięki uświadomieniu sobie przyczyn trudności, z którymi się zmagamy, lepiej rozumiemy własne przeżycia i uczucia. Możemy też zaakceptować niechciane emocje, pogłębić wiedzę na temat najważniejszych relacji z przeszłości i ich wpływu na obecne związki. W psychoterapii psychodynamicznej podkreśla się też leczący wpływ relacji z terapeutą, rozumiejącym, akceptującym, odzwierciedlającym i „pomieszczającym” rozmaite trudne doświadczenia i emocje.

W gabinecie terapeuty psychodynamicznego pacjenci i pacjentki nie kładą się na kozetkę, tak jak w procesie psychoanalizy, lecz spotykają się z terapeutą twarzą w twarz. Terapia psychodynamiczna trwa też krócej niż tradycyjna psychoanaliza, a spotkania odbywają się raz lub dwa razy w tygodniu, podczas gdy w procesie psychoanalizy zaleca się do 5-7 sesji w tygodniu. Podstawowa cecha pozostaje wspólna: terapeuta psychodynamiczny zachęca do swobodnego mówienia o swoich przeżyciach, myślach, fantazjach i uczuciach, do podążania za skojarzeniami i poszukiwania nowych znaczeń. W procesie terapii psychodynamicznej ważny jest także sposób przeżywania relacji terapeutycznej, ponieważ bywa on istotną wskazówką do pracy nad związkami ze znaczącymi osobami w życiu pacjenta lub pacjentki.

Współcześnie powstają również bardziej dyrektywne i ustrukturyzowane formy psychoterapii psychodynamicznej, np. intensywna krótkoterminowa psychoterapia psychodynamiczna (ISTDP).

Dokonując wyboru terapeuty, można porozmawiać z terapeutą także o jego wykształceniu i metodzie pracy. Pierwsze, wstępne spotkania to dobra okazja, by sprawdzić, czy taki styl pracy (w danym nurcie terapeutycznym) będzie nam odpowiadał.